DUITSE TEKENAAR EN SCHILDER
Caspar David Friedrich
Wie is Caspar David Friedrich?
Caspar David Friedrich is een Duitse tekenaar en schilder die in 1774 in Greifswald aan de Oostzee is geboren. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste schilders uit de romantiek, een stroming binnen de westerse schilderkunst van eind 1800 en begin 1900.
250 jaar Caspar David Friedrich
In het jaar 2024 is precies 250 jaar geleden dat hij is geboren en daarom is 2024 het Caspar David Friedrich jaar.
Von Greifswald in die Welt
Caspar David Friedrich de kunstenaar
Friedrich deed het net even anders als zijn tijdgenoten.
Hij ging bijvoorbeeld niet, zoals die meeste kunstenaars in die tijd, naar Italië voor de kunstopleiding maar hij koos voor de kunstacademie in Kopenhagen.
Hij liet zijn kunst niet door geschiedenis, cultuur of het diepgewortelde katholieke geloof leiden maar vond inspiratie in zijn eigen omgeving. Voornamelijk de natuur in zijn geboortestreek Rügen, de Sächsische Schweiz (bij Dresden) en het Reuzengebergte en de Harz.
Hij schilderde liever dramatische landschappen, eenzaamheid, imposante bergen en mist en nevel. Een van zijn bekendste werken is ‘https://www.instagram.com/caspardavid250/ über dem Nebelmeer’. Hier staat een figuur op een heuvel en kijkt uit over een mistig landschap.
Zijn werken
Zijn werken waren anders dan die van kunstenaars van toen. Sterker nog, toen hij in 1808 zijn werk ‘Kreuz im Gebirge’, het woord zegt het al, een kruis op een berg tentoonstelde, zorgde dat voor een groot schandaal. Want het was niet het kruis van Jezus maar het landschap met een dreigende wolkenhemel en een eenzame rots die het meeste aandacht trok.
Dat veranderde later want toen werden de schilderijen (‘Mönch am Meer’ en ‘Abtei im Eichwald’) die hij maakte na een wandeling door het Reuzengebergte niet alleen door het publiek zeer gewaardeerd, maar zelfs door de Pruisische kroonprins gekocht. Hij verkocht zelfs enige werken aan het Russische tsarenhof.
Goethe en Friedrich
Friedrich had ook verstoorde vriendschap met de beroemde Duitse schrijver en dichter Goethe. Beide werden geïnspireerd door de natuur, Friedrich uitte dat in zijn schilderijen en Goethe in zijn literaire werk. Goethe eerde Friedrich ooit met een prijs die hij zelf had uitgeloofd. Maar Goethe stoorde zich ook aan de duistere en melancholische weergave van Friedrichs schilderijen. En als we een fragment uit het boek van Florian Illies ‘Zauber der Stille’ (‘Betoverde stilte’) moeten geloven heeft Goethe zelfs een schilderij van Friedrich aan de tafelrand kapotgeslagen.
Tijdens zijn leven maakte Caspar David Friedrich meer dan 150 schilderijen en ongeveer 1000 tekeningen, etsen en aquarellen. Ongeveer 500 werken zijn verloren gegaan.
Toch zorgde zijn ‘vriendschap’ met Goethe, zijn beroemdste werk ‘Das Eismeer’ of de verkoop van zijn werken aan het Russische Tsarenhof niet voor oneindige roem. Toen hij in 1840 overleed was hij straatarm, liet hij vrijwel niets na en moest zijn weduwe bij de tsaar om financiële steun vragen.
Reizen in het onbekende
Caspar David Friedrich trok er het liefst op uit voor lange wandelingen. Hij hield ervan zijn omgeving te ontdekken, de stilte op te zoeken en de schoonheid van de natuur te bewonderen. Daarbij onderzocht hij alle vormen tot in het kleinste detail. Maar hij zag ook de grote universele dingen in het klein.
Het uitzicht als beloning na een lange wandeling. Vanaf de top kan een panorama onmetelijk groot, bedreigend en overweldigend lijken. De afgrond maar een stapje van je verwijdert. En tegelijkertijd geeft het je een majestueus gevoel van overzicht en verhevenheid.
Misschien heb je zelfs wel eens op zo’n plek gestaan en was je thuis teleurgesteld omdat de foto die je toen maakte er niet zo uitzag zoals het voelde.
En precies dat moment wist Caspar David Friedrich nou juist wel te vangen. Hoe?
Blik op het landschap
Tweehonderdvijftig jaar geleden bestond fotografie nog niet het enige wat men kon doen wat tekenen. En dat deed Friedrich. Daarbij schetste hij niet het geheel maar juist de details en voegde die details samen tot een nieuw beeld. Eigenlijk photoshopte hij met potlood en papier.
Hij observeerde struiken, rotsen, bergketens en tekende nauwgezet met fijne lijnen. Friedrich voegde dit samen tot het beeld weerspiegelde wat hij daar bij het geweldige uitzicht had gevoeld.
Zelf zei friedrich hierover
‘Sluit uw fysieke oog zodat u met uw geestelijke oog eerst uw beeld kunt zien. Breng vervolgens aan het licht wat je in het donker hebt gezien, zodat het anderen van buitenaf beïnvloedt.’
En zo maakte hij (mijn favoriete schilderij van Friedrich) ‘Wanderer über dem Nebelmeer’.
Wat maakt Caspar David Friedrich zo bijzonder?
Het verhaal gaat dat Friedrich niet zo goed gezichten kon schilderen of tekenen. Misschien is het daarom wel dat de personen vanaf de rug in zijn schilderijen weergaf.
Daarbij trok hij (bedoeld of onbedoeld) de kijker meer het beeld in.
Walt Disney en Caspar David Friedrich
Walt Disney kwam naar Duitsland om de schilderijen en tekeningen van Friedrich te bestuderen en besloot dat Bambi alleen maar in een Caspar David Friedrich landschap mocht lopen.
Disney gebruikte Duitsland voor meerdere films als inspiratiebron. Zo stond Schloss Neuschwanstein model voor het Cinderella kasteel en was Rothenburg ob der Tauber het stadje voor Disney’s film Pinokkio.
Instagramable Friedrich
Tegenwoordig weten wij dat een persoon in een landschapsfoto meer perspectief, focus en zelfs een verhaal geeft. Maar degene die daar als aller aller aller eerste mee begon was Caspar David Friedrich!
Een beetje van Caspar David Friedrich en een beetje van jezelf
Ik vind de schilderijen van Friedrich zo super inspirerend dat ik mijn foto’s probeer een ‘Friedrich’ tintje te geven. En misschien wil jij dat ook wel tijdens je vakantie!
Heb jij een Caspar David Friedrich foto tag mij dan op INSTAGRAM!
